آغاز خلقت دنیا
1- حضرت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: حضرت موسی در پیشگاه الهی از آغاز دنیا سوال کرد و گفت چه مدت است که آن را آفریده ای. خداوند فرمود: از مشکلات علم من می پرسی ؟ گفت پروردگارا دوست دارم این حقیقت را بدانم. فرمود: از آفرینش دنیا صد هزار هزار سال که ده برابر تکرار شود گذشته است. این عدد همان است که امروز آن را میلیارد می خوانند.
منبع : بحار 14،ص81
2- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرمودند: دنیا سرای راستی است برای کسی که آن را به راستی و درستی تلقی نماید، خانه ی ایمنی و سلامت است برای کسی که آن را به درستی درک کند، جایگاه توانگری است برای کسیکه از آن توشه بردارد ، سرای موعظه است برای کسیکه از آن پند گیرد، سجده گاه دوستان خدا و نماز خانه ی فرشتگان الهی است، محل نزول وحی پروردگار و تجارتخانه ی دوستداران حضرت حق است، در آن به کسب رحمت الهی پرداختند و سودی که نصیبشان گردید بهشت جاودان است.
منبع : نهج البلاغه ، کلمه ی 126
3- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرمودند: مجموع عمر آدمی در دنیا ساعتی بیش نیست آنچه از این ساعت گذشته است معدوم شده و لذّت و اَلَمی از آن احساس نمی کنید و آنچه هنوز از آن نیامده است نمی دانید چیست، سرمایه ی موجود و پر ارزش عمر ، تنها همان لحظات نقدی است که اینک در اختیار شما است و در آن به سر می برید. مالک نفس خود باشید و در حال حاضر برای اصلاح و رستگاری خود بکوشید، در مشکلات وظیفه شناسی و اطاعت از اوامر الهی و از آلودگی به گناه و نافرمانی خداوند، خودداری کنید.
منبع : کافی 2 ،ص454
4- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرمودند: دنیا برای تو دو روز است. یک روز به نفع تو و طبق تمایلات تو است و یک روز به ضرر تو و بر خلاف خواهش های تو است. روزی که به نفع تو است و نعم الهی را در اختیار داری طغیان و سرکشی منما، و روزی که به ضرر تو است و گرفتار ناملائماتی ،صابر و بردبار باش.
منبع : نهج البلاغه ،کلمه ی 390
5- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرمودند: چه نزدیک است دنیا را گذران و رفتن و چه نزدیک است جوانی را ، پیری و درهم شکستن.
منبع : غررالحکم ،ص754
6- حضرت امام علی (علیه السّلام) در ضمن نامه ای که به عبدالله بن عبّاس نوشته فرموده اند: نسبت به چیزی که از دنیایت فوت شده و از دست داده ای غمگین و بی تاب مباش.
منبع : نهج البلاغه فیض ،ص864 و 1265
7- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرمودند: غم و اندوه سال نیامده را بر امروز خود تحمیل منما که هر روزی هر آنچه در آن هست برای تو کافی است .
منبع : نهج البلاغه فیض ،ص864 و 1265
8- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: ای مردم جهان، دنیا سرای گذران و آخرت منزل جاویدان است. شما از دنیائی که رهگذر شما است برای قرارگاه خود ذخیره ای اندوزید و سرمایه ای بردارید.
منبع : نهج البلاغه ،خطبه ی 194
9- حضرت امام سجاد (علیه السّلام) فرموده اند: کسی که به کرامت نفس و شخصیت روحانی نائل آمده است مادیات پست، نزد او حقیر و ناچیز است.
منیع : تحف العقول ص 278
10- حضرت امام موسی کاظم (علیه السّلام) فرموده اند: از ما نیست و به ما بستگی روحانی ندارد آنکس که دنیای خود را برای دینش یا دین خود را برای دنیای خویش ترک گوید.
منبع : بحار جلد 17، ص208
11- حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرموده اند: ایّام زندگی سه روز است: اوّل روزیکه گذشته است و برگشت ندارد، دوّم روز موجود است که مردم در آن قرار دارند و در اختیار آنهاست ، باید آن را مغتنم شمارند و از آن استفاده نمایند ، سوّم فردایی است که نیامده و تنها آرزوی آن را در دست دارند.
منبع : تحف العقول ،ص324
دنیا پرستها
12- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: محبّت دنیا عقل را فاسد می کند و گوش دل را از شنیدن مطالب حکیمانه ناشنوا میسازد.
منبع : فهرست غرر،ص111
13- حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرموده اند: کسیکه به دنیا دل بسته و در بند علاقه اش اسیر است همواره گرفتار سه حالت روحی است: غصّه و اندوهی که هرگز از صفحه ی دلش زدوده نمی شود، آرزوئی که هرگز برآورده نمی گردد، و امیدی که هرگز به آن دست نمی یابد.
منبع : کافی ، جلد 2،ص320
14- محمّد بن مسلم زهری از مردان فهمیده و تحصیل کرده ای بود که تمایل مال و مقام، از مسیر پاکی و فضیلت منحرفش ساخت و در کبر سن دچار تیره روزی و بدبختی شد. حضرت علی بن الحسین (علیه السّلام) به منظور راهنمایی و نصیحت ، نامه ای به وی نوشته و در ضمن یک جمله ی کوتاه، نارسایی فکر جوانان و خطرات بیشتری را که بر سر راه آنان وجود دارد خاطر نشان فرموده اند: وقتی که دنیا پرستی می تواند مانند تو کسی را تا این درجه به انحطاط و پستی برساند با آنکه عمر بسیار کرده ای و از تحصیلات عمیق علمی بهره مند شده ای و با مرگ فاصله ی زیادی نداری پس یک نفر جوان در برابر تمایلات نفسانی خود چگونه سالم می ماند، جوانی که نوخاسته و از دانش بی بهره است، جوانی که رأیش ضعیف و عقلش نارسا و منحرف است؟
منبع : تحف العقول ،ص277
15- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: کسیکه در مقابل شیفتگان دنیا اظهار ذلّت کند و برای دلباختگان مال و مقام تن به خواری بدهد با این عمل، جامه ی تقوی و پاکی را از بر خود بدر آورده است.
منبع : فهرس غرر ،ص126
16- خداوند به داود پیغمبر وحی فرستاد: درباره ی عالمی که علائق دنیوی و شهوات مادّی او را مست کرده است از من پرسش مکن ، اینان راهزنانی بر بندگان من هستند.
منبع : لئالی الاخبار ص 192
دنیای مشروع
17- حضرت امام رضا (علیه السّلام) فرموده اند: از لذایذ دنیوی نصیبی برای کامیابی خویش قرار دهید وتمنیات دل را از راههای مشروع برآورید، مراقبت کنید در این کار بمردانگی و شرافتتان آسیب نرسد و دچار اسراف و تندروی نشوید. تفریح و سرگرمیهای لذت بخش شما را در اداره زندگی یاری میکند و با کمک آن بهتر به امور دنیای خویش موفق خواهید شد.
منبع:بحار17،صفحه208
18- مردی با نگرانی به حضرت امام صادق (علیه السّلام)عرض کرد: به خدا قسم ما سخت گرفتار دنیا طلبی شده ایم و دوست داریم که بر مال و ذخائر آن دست یابیم وضع ما چگونه خواهد بود ؟ حضرت از او سؤال کرد دوست داری با مال دنیا چه کنی و درآمدت را در چه راهی صرف نمائی؟ جواب داد: 1- قسمتی را در بهبود زندگبی خود و عائله صرف نایم. 2- صله رحم کنم و به بستگان تهیدستم کمک نمایم. 3- در راه خدا به فقرا و مستمندان بدهم. 4- به سفر عبادت حج و عمره بروم . حضرت فرمودند: نگران نباش کار تو دنیا طلبی مذموم نیست بلکه این کار خود آخرت طلبی است.
منبع : کافی 5 ،ص72
19- عمرو بن جمیع می گوید از حضرت امام صادق (علیه السّلام) شنیدم که می فرمودند: خیر وخوبی در آنکس نیست که دوستدار جمع آوری مال حلال نباشد تا بدان وسیله آبروی خود را از ذلت سؤال مصون بدارد و دین خویش را بپردازد و به ارحام فقیر خود کمک نماید.
منبع : کافی 5 ،ص72
بازار دنیا
20- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: دنیای گذران چشم انداز نهائی کوردل و ناآگاه است و عوالم بعد از آن را نمی بیند. اما انسان بصیر و بینا آینده را هم می نگرد و می داند مقرّ ثابت و خانه ی دائمی انسان در وراءِ این جهان است. انسان بصیر از دیدگاه دنیا به عالم بعد از مرگ نیز توجه دارد و فاقد بصیرت، تنها به دنیا چشم دوخته است. انسان بصیر از این منزل برای منازل بعد از مرگ، ذخیره و زاد تهیه می کند و کوردل فقط برای دنیا توشه بر میدارد.
منبع : نهج البلاغه ،خطبه 133
21- حضرت امام محمدباقر (علیه السّلام) فرموده اند: دنیا بازاری از بازار ها است. گروهی از این بازار خارج می شوند، کالای نافع و سود بخش می برند و بعضی با متاع مضر و زیانبار از این بازار بیرون می آیند.
منبع : بحار ،جلد17،ص
22- حضرت امام هادی (علیه السّلام) فرموده اند: دنیا بازاری است که گروهی در آن نفع می برند و گروهی ضرر می بینند.
منبع : تف العقول ، ص483
حبّ دنیا
23- حضرت رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: چه شده است مرا که می بینم حبّ دنیا بر بسیاری از مردم غلبه کرده و آن چنان شده اند که گویی مرگ در این عالم برای غیر آنان مقدّر گردیده است و رعایت حق و عدل بر کسان دیگری واجب شده است. و به طوری از واقع بینی بازمانده اند که وقتی خبر مرگ پیشینیان را می شنوند در نظرشان همانند مردمانی می آید که به سفر رفته اند و طولی نمی کشد که باز می گردند.
منبع : سفینه ،جلد1 ،سوق،ص674
مسوولیت های اجتماعی
24- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: سوگند به خدایی که دانه را شکافت و جان را آفرید، اگر حضور فراوان بیعت کنندگان نبود، و یاران حجّت را بر من تمام نمی کردند، و اگر خداوند از علماء عهد و پیمان نگرفته بود که برابر شکم بارگیِ ستمگران و گرسنگی مظلومان، سکوت نکنند، مهار شتر خلافت را بر کوهان آن انداخته، رهایش می ساختیم، و آخر خلافت را به کاسه ی اول آن سیراب می کردم، آنگاه می دیدیدکه دنیای شما نزد من از آب بینی بزغاله ای بی ارزش تر است.(1) گفتند: در اینجا مردی از اهالی عراق بلند شد ونامه ای به دست امام(علیه السّلام) داد و امام(علیه السّلام) آن را مطالعه می فرمود، گفته شد مسائلی در آن بود که می بایست جواب می داد. وقتی خواندن نامه به پایان رسید، ابن عباس گفت یا امیرالمومنین! چه خوب بود سخن را از همان جا که قطع شد آغاز می کردید؟ امام(علیه السّلام) فرمود: هرگز! ای پسر عباس، شعله ای از آتش دل بود، زبانه کشید، و فرو نشست، ابن عباس می گوید، به خدا سوگند! بر هیچ گفتاری مانند قطع شدن سخن امام(علیه السّلام) این گونه اندوهناک نشدم، که امام نتوانست تا آنجا که دوست دارد به سخن ادامه دهد.
منبع: نهج البلاغه، خطبه 3
دنیا شناسی
25- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: پس از حمد وستایش الهی؛ همانا دنیا روی گردانده، و وداع خویش را اعلام داشته است، و آخرت به ما روی آورده، و پیشروان لشکرش نمایان شده.آگاه باشید! امروز، روز تمرین و آمادگی، و فردا روز مسابقه است، پاداش برندگان، بهشت، وکیفر عقب ماندگان آتش است.آیا کسی هست که پیش از مرگ، از اشتباهات خود، توبه کند؟ آیا کسی هست که قبل از فرا رسیدن روز دشوار قیامت، اعمال نیکی انجام دهد؟ آگاه باشید! هم اکنون در روزگار آرزوهایید، که مرگ را در پی دارد، پس هرکس در ایّام آرزوها،پیش از فرا رسیدن مرگ، عمل نیکو انجام دهد، بهره مند خواهد شد، و مرگ او را زیانی نمی رساند، و آن کس که در روزهای آرزوها، پیش از فرا رسیدن مرگ کوتاهی کند، زیانکار و مرگ او زیانبار است؛ همانگونه که به هنگام ترس و ناراحتی برای خدا عمل می کنید، در روزگار خوشی وکامیابی نیز عمل کنید. آگاه باشید!هرگز چیزی مانند بهشت ندیدم که خوستاران آن در خواب غفلت باشند، و نه چیزی مانند اتش جهنّم، که فراریان آن چنین در خواب فرو رفته باشند!. آگاه باشید! آن کس را که در حق منفعت نرساند، باطل به او زیان خواهد رساند، و آن کس که هدایت راهنمای او نباشد، گمراهی او را به هلاکت خواهد افکند. آگاه باشید! به کوچ کردن فرمان یافتید و برای جمع آوری توشه ی آخرت راهنایی شدید.همانا، وحشتناک ترین چیزی که بر شما می ترسم، هواپرستی، وآرزوهای دراز است. پس، از این دنیا توشه برگیرید تا فردا خود را با آن حفظ نمایید.
منبع:نهج البلاغه، خطبه 28
روش برخورد با دنیا
26- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرمودند : ای مردم باید دنیای حرام در چشمانتان از پَرِ کاه خشکیده(1) و تُفاله های قیچی شده ی دام داران، بی ارزش تر باشد، از پیشینیان خود پند گیرید، پیش از آن که آیندگان از شما پند گیرند، این دنیای فاسد ِ نکوهش شده را رها کنید، زیرا مشتاقان شیفته تر از شما را رها کرد.
منبع: نهج البلاغه، خطبه 32
پرهیز از آرزوهای طولانی و هواپرستی
27- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرمودند : ای مردم! همانا برای شما از دو چیز می ترسم: هواپرستی و آرزوهای طولانی. امّا پیروی از خواهش نفس، انسان را از حق باز می دارد، و آرزوهای طولانی، آخرت را از یاد می برد. آگاه باشید! دنیا به سرعت پشت کرده و از آن جز باقیمانده ی اندکی از ظرف آبی که آن را خالی کرده باشند، نمانده است. بهوش باشید که آخرت به سوی ما می آید، دنیا و آخرت، هریک فرزندانی دارند. بکوشید از فرزندان آخرت باشید، نه دنیا، زیرا در روز قیامت، هر فرزندی به پدر ومادر خویش باز می گردد. امروز هنگام عمل نه حسابرسی، و فردا روز حسابرسی است نه عمل.
منبع: نهج البلاغه، خطبه 42
روش برخورد با دنیا
28- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرمودند : دنیا خانه ی آرزوهایی است که زود نابود می شود، و کوچ کردن از وطن حتمی است. دنیا شیرین و خوش منظر است که به سرعت به سوی خواهانش می رود، و بیننده را می فریبد، سعی کنید با بهترین زاد و توشه از آن کوچ کنید و بیش از کفاف خود از آن نخواهید و بیشتر از آنچه نیاز دارید طلب نکنید.
منبع: نهج البلاغه، خطبه 45
تعریف دنیا
29- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرمودند : آگاه باشید، گویا دنیا پایان یافته، و وداع خویش را اعلام داشته است، خوبی هایش ناشناخته مانده به سرعت پُشت کرده می گذرد، ساکنان خود را به سوی نابودی شدن می کشاند، و همسایگانش را به سوی مرگ می راند. آنچه از دنیا شیرین بود تلخ شده، و آنچه صاف و زلال بود تیرگی پذیرفت، و بیش از ته مانده ی ظرف آب ریخته شده از آن باقی نمانده است، یا جرعه ای آب که با آن عطش تشنگان دنیا فرو نخواهد نشست.ای بندگان خدا! از سرایی کوچ کنید که سرانجام ِ آن نابودی است، مبادا! آرزوها بر شما چیره گردد، مپندارید که عمر طولانی خواهید داشت!
منبع: نهج البلاغه، خطبه 52
30- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: آنکس که با روزگار دشمنی کند، هلاک خواهد شد.
منبع تحف العقول ، ص85
روش برخورد با دنیا
31- آگاه باشید! دنیا خانه ای است که کسی در ان ایمنی ندارد جز آنکه به جمع اوری توشه ی آخرت پردازد و از کارهای دنیایی کسی نجات نمی یابد.
مردم به وسیله دنیا ازمایش می شوند، پس هر چیزی از دنیا را برای دنیا به دست آورند از کفشان بیرون می رود، و بر آن محاسبه خواهند شد، و آنچه را در دنیا بای آخرت تهیّه کردند به آن خواهند رسید، و با آن خواهند ماند، دنیا در نظر خردمندان چونان سایه ای است که هنوز گسترش نیافته، کوتاه می گردد، و هنوز فزونی نیافته کاهش می یابد.
منبع: نهج البلاغه، خطبه 63
نکوهش دنیا و بیان زهد در دنیا
32- حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: هر که نسبت به دنیا زاهد و بی رغبت باشد، خدا حکمت را در دلش بر جا دارد و زبانش را بدان گویا کند و او را به عیب های دنیا بینا سازد و درد و درمان آن را به او بفهماند و از دنیا درستش بیرون برد و به بهشت دار السلامش در آورد.
منبع : اصول کافی جلد 4، ص 385
33- حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: پیغمبر غمنده بیرون رفت، یک فرشته ای که همراهش کلیدهای گنجینه های زمین بود نزد او آمد و به اوگفت: ای محمد، اینها کلیدهای گنجهای زمین است، پروردگارت می فرمایند: باز کن و هر چه خواهی از آنها برگیر بی آنکه چیزی از آنها کم شود در نزد من، رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: دنیا خانه ی کسی است که خانه ندارد و کسی که خرد ندارد برای آن جمع می کند، آن فرشته گفت: بدانکه تو را به راستی مبعوث کرده، به راستی من این سخن را از فرشته ای شنیدم که در آسمان چهارم بود هنگامی که این کلیدها را به من دادند.
منبع : اصول کافی جلد 4، ص 389
34- عبدالله بن قاسم گوید حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به یک بزغاله گوش بریده که مرده بود و بر زباله دانی افتاده بود گذر کرد و به اصحاب خود فرمودند: این به چه می ارزد؟ درپاسخ گفتند: اگر زنده بود شاید یک درهم هم نمی ارزید، پیغمبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: بدانکه جانم به دست او است، هر آینه دنیا نزد خدا از این بزغاله ی مرده نزد صاحبش بی ارزش تر است.
منبع : اصول کافی جلد 4، ص 389
35- رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: به راستی در دنیاداری زیان به آخرت است و در طلب آخرت زیان به دنیا، شما به دنیای خود زیان بزنید که بهتر است از زیان رساندن به آخرت.
منبع : اصول کافی جلد 4، ص 393
36- ابی حذا گوید: به حضرت امام باقر (علیه السّلام) گفتم: برای من بازگو آنچه را بدان سود گیرم. فرموند: ای ابا عبیده بسیار یاد مرگ کن، زیرا آدمی نباشد که یاد مرگ کند جز آنکه در دنیا بی رغبت شود.
منبع : اصول کافی جلد 4، ص 395
37- حضرت رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: مرا با دنیا چه کار؟ همانا مثل من با او چون مثل شتر سواری است که درختی بر فراز او باشد در روز گرمی و زیر آن استراحت نیم روز را بگذراند و سپس برود و آن را به جا گذارد.
منبع : اصول کافی جلد 4، ص 401
38- حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: نمونه ی دنیا چونان آب شور دریا است، هر آنچه تشنه از آن بنوشد به تشنگی او بیفزاید تا او را بکشد.
منبع : اصول کافی جلد 4، ص 409
39- وشاء گوید : از حضرت امام رضا (علیه السّلام) شنیدم، می فرمودند: عیسی بن مریم (علیه السّلام) به حواریین خود گفت: ای زاده های اسرائیل ، افسوس مخورید بدانچه از دنیا از دست دادید، چنانچه دنیاداران بدانچه از دینشان از دست دهند افسوس نخورند هر گاه به دنیای خود برسند.
منبع : اصول کافی جلد 4، ص 409
40- حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرموده اند: کسی که به دنیا دل بسته و در بند علاقه اش اسیر است همواره گرفتار سه حالت روحی است: غصه و اندوهی که هرگز از صفحه ی دلش زدوده نمی شود، آرزویی که هرگز برآورده نمی گردد، و امیدی که هرگز به آن دست نمی یابد.
منبع: کافی،ج2،ص320